Neprijatelji, iako protivnici u ratu, su ljudi. I onaj ko ima legitimno pravo na odbranu, to svoje pravo ne smije da ostvaruje kroz vršenje zločina, poručeno je danas sa radionice „Međunarodno krivično pravo u primjeni“ koju je Akcija za ljudska prava organizovala na Pravnom fakultetu Univerziteta Crne Gore.

Predavači su bili Olga Kavran – bivša portparolka Tužilaštva Haškog tribunala i šefica odjeljenja za komunikacije Specijalnog Tribunala za Liban, saradnica Slobodnog univerziteta u Briselu i direktorka organizacije IUSTICOM, Nebojša Vučinić – profesor Pravnog fakulteta i Fakulteta političkih nauka Univerziteta Crne Gore, nekadašnji sudija Evropskog suda za ljudska prava i Tea Gorjanc Prelević, izvršna direktorica Akcije za ljudska prava.

Radionica je okupila preko 60 studenata pravnih fakulteta Univerziteta Crne Gore, Univerziteta Donja Gorica i Univerziteta Mediteran, kao i Fakulteta političkih nauka Univerziteta Crne Gore koji su pomno pratili izlaganja i kasnije aktivno učestvovali u diskusiji na kojoj su se mogla čuti različita mišljenja iznijeta u duhu tolerancije i akademske rasprave.

Na samom početku, prisutni su odali počast nedavno preminulom direktoru Centra za tranzicijsku pravdu SENSE, Mirku Klarinu, koga mnogi smatraju duhovnim ocem Haškog tribunala. Gospodin Klarin je od osnivanja te institucije, pa sve do samog njenog kraja predano radio na tome da se javnost u bivšoj Jugoslaviji tačno informiše o njenom radu. Osnovao je i vodio agenciju Sense koja je kasnije prerasla u istoimeni Centar, čija arhiva je nezamjenjiv izvor informacija o činjenicama koje je Haški tribunal utvrdio.

U prvom dijelu radionice, Olga Kavran i Nebojša Vučinić su govorili o međunarodnom krivičnom pravu i njegovoj primjeni u praksi međunarodnih sudova. Predstavljen je razvoj međunarodnog krivičnog prava i sudstva, osnovne odlike krivičnog postupka pred međunarodnim sudovima, kao i vrste dokaznih materijala korišćenih da bi se utvrdila odgovornost za zločine. Posebna pažnja posvećena je iskustvima Međunarodnog krivičnog tribunala za bivšu Jugoslaviju (Haškog tribunala), kao prvog savremenog međunarodnog krivičnog suda i Specijalnog Tribunala za Liban, prvog međunarodnog suda s nadležnošću za terorizam.

Detaljne i profesionalno vođene istrage, a onda i pažljiva sudijska analiza različitih dokaznih materijala dovele su do utvrđivanja nepobitnih činjenica pred međunarodnim krivičnim sudovima, rekla je Olga Kavran. Ona je posebno naglasila značaj svedoka „insajdera“ za utvrđivanje odgovornosti „onih na vrhu komandnog lanca“ koji su zločine i planirali.

 Što je veći zločin, teže ga je dokazati, rekao je profesor Vučinić. On je posebno naglasio značaj osnivanja i rada Haškog tribunala, za utvrđivanje individualne odgovornosti počinilaca masovnih zločina na teritoriji bivše Jugoslavije. Svi imamo tendenciju da ratne zločince na svojoj strani veličamo kao heroje. To nerijetko dovodi do toga da se oni na nacionalnom nivou ne procesuiraju kako treba i da ne odgovaraju za svoja dela. Takvih primjera imamo širom regiona, istakao je Vučinić.

U drugom dijelu radionice Tea Gorjanc Prelević je studentima govorila o procesuiranju osam slučajeva ratnih zločina u Crnoj Gori u posljednje tri decenije. Prikazani su pravni aspekti njihovog procesuiranja, uključujući greške u primjeni međunarodnog humanitarnog prava, kao i svjedočenja žrtava zločina. Nije bilo političke volje za procesuiranje ratnih zločina u Crnoj Gori. Nevoljno i, u nekim slučajevima, pogrešno procesuiranje, iznuđeno je pod pritiskom od susjednih država ili žrtava, medija i nevladinih organizacija, istakla je Gorjanc-Prelević.

Radionica je organizovana u okviru projekta Akcije za ljudska prava “Unapređenje tranzicione pravde u Crnoj Gori – 30 godina poslije rata 90-ih“ uz podršku Nacionalne zadužbine za demokratiju (NED).