15/03/2010: Sastanak predstavnika HRA i misije Evropske komisije za procjenu vladavine prava u Crnoj Gori
Izvršna direktorka Akcije za ljudska prava, Tea Gorjanc Prelević, razgovarala je u petak, 12. 03. 2010. sa predstavnicima misije Evropske komisije za procjenu vladavine prava u Crnoj Gori.
U prvom dijelu sastanka razgovaralo se o inicijativi radne grupe Akcije za ljudska prava za izmjenu i dopunu ustavnih garancija ljudskih prava i nezavisnosti pravosuđa, i o objavljenim zaključcima i preporukama Akcije iz „Analize reforme izbora sudija u Crnoj Gori”. Ponovljen je stav Akcije da je neophodno učvrstiti garancije nezavisnosti sudstva i tužilaštva tako što bi se:
– izmijenio način izbora predsjednika Vrhovnog suda, i izbor Vrhovnog državnog tužioca i drugih tužilaca u Skupštini, koji se može ocijeniti kao politički;
– izmijenio sastav Sudskog savjeta i način izbora njegovih članova;
– propisali parametri za ocjenjivanje kriterijuma za izbor sudija i tužilaca i njihovo napredovanje,
– precizirali uslovi za disciplinsku odgovornost i razlozi za razrješenje sudija, i
– unaprijedila transparentnost rada Sudskog i Tužilačkog savjeta.
U drugom dijelu sastanka razgovarano je o problemu nekažnjivosti, posebno za kršenje ljudskih prava. Ukazano je na slučajeve koje Akcija smatra posebno bitnim testom za procjenu sposobnosti tužilaštva i policije da nezavisno i djelotvorno zaštite ljudska prava:
slučaj prebijanja 18 pritvorenika u ZIKS Spuž 1. septembra 2005. godine za koji do danas niko nije kažnjen, dok je protiv svega jednog lica vođena istraga zbog krivičnog djela Nesavjestan rad u službi;
slučaj zlostavljanja lica uhapšenih lica u policijskoj akciji „Orlov let” 2006. godine, koje tužilaštvo nikada nije istražilo, zbog čega je već tužena Crna Gora Evropskom sudu za ljudska prava u Strazburu;
slučaj kontinuiranih pretnji smrću Aleksandru Zekoviću, istraživaču kršenja ljudskih prava u Crnoj Gori 2007. godine, u kome je državno tužilaštvo obavijestilo javnost da je „zahtijevalo preduzimanje određenih radnji od policije”, a ne i da li su te radnje preduzete, da li je državni tužilac prisustvovao preduzimanju tih radnji i uvjerio se da javno osumnjičeni službenici policije nisu ugrožavali sigurnost Zekovića;
slučaj nezakonitog kažnjavanja prebijanjem pritvorenice Vladane Kljajić septembra 2008. godine u ZIKS Spuž, koji nije djelotvorno procesuiran;
slučaj mučenja Aleksandra Pejanovića u pritvorskoj jedinici CB Podgorica, u kome ni posle svjedočenja policajca Gorana Stankovića u decembru 2009. još uvijek nije došlo do proširenja istrage na službenike policije koji su pretpostavljeni optuženima;
slučaj mučenja i političkog suđenja 1994. godine članovima Stranke demokratske akcije u Crnoj Gori (SDA), koji je do danas ostao neistražen i nekažnjen, što je omogućilo da se jedan od pripadnika te grupe, Ibrahim Čikić 2009. i 2010. godine izloži progonu u vidu tužbi za krivičnu i građansku odgovornost zbog navodne povrede časti i ugleda zatvorskih čuvara i drugih lica koja je naveo u svojoj knjizi o zlostavljanju koje je pretrpio;
odustanak državnog tužioca od krivičnog gonjenja službenika ZIKS-a u slučaju prijavljenog zlostavljanja dva pritvorenika Milića i Nikezića, a na osnovu video snimka objavljenog na You Tube-u;
nedjelotvorne istrage ubistava i napada na novinare, ključne ne samo za zaštitu prava na život u skladu s međunarodnim standardima ljudskih prava (slučaj ubistva Duška Jovanovića i ubistvo Srđana Vojičića u vezi s napadom na književnika Jevrema Brkovića), već i klime za slobodno izražavanje uopšte (napadi na novinare Softića i Stojovića koji su istraživali organizovani kriminal, neuvjerljiva istraga i osuda navodnih napadača na direktora Vijesti Željka Ivanovića, nedjelotvorna istraga incidenta u kojem je napadnut novinar Mihailo Jovović, a u kome su učestvovali gradonačelnik Podgorice, njegov sin i vozač);
slučaj veterinarske inspektorke Mirjane Drašković koja je suspendovana s posla nakon što je nadležnima, a potom i javnosti prijavila sumnje u nezakonito poslovanje državnih organa – javnost nije obaviještena da se o njenim prijavama sprovodi bilo kakva istraga, dok je ona i dalje udaljena sa radnog mjesta, i bez zaštite koja joj po zakonu pripada.
S druge strane, Akcija je podsjetila na hitno procesuiranje u krivičnom postupku pripadnika nevladine organizacije MANS, Veselina Bajcete, koji je pravosnažno osuđen za krivično djelo Sprečavanje službenog lica u vršenju službene radnje, u kontroverznom slučaju uklanjanja štanda i materijala te nevladine organizacije sa javnog mjesta na kome su prikupljali potpise građana.
Naglašena je važnost doprinosa Evropske komisije u pogledu:
– suzbijanja nekažnjivosti za ratne zločine i kriminal – tako što bi Evropska komisija uticala na sve države u regionu da zaključe ugovore kojima bi se onemogućilo da dvojno državljanstvo obezbjedi sigurno utočište optuženima i/ili osuđenima za ratne zločine i druga krivična djela;
– uticaja Evropske komisije na nadležne državne organe Crne Gore da obezbijede izmjene propisa i prakse u cilju poštovanja ljudskih prava u Crnoj Gori, s obzirom na to da vlasti u Crnoj Gori uglavnom ignorišu sugestije nevladinih organizacija.
