Akcija za ljudska prava (HRA) je pozvala Vladu Crne Gore da hitno objavi preliminarna zapažanja Evropskog komiteta za sprečavanje mučenja (CPT) nakon nedavne posjete njegove delegacije Crnoj Gori, a i da prihvati automatsko objavljivanje CPT izvještaja.

U pismu upućenom premijeru Spajiću, istaknuto je da CPT državama dostavlja preliminarna zapažanja na kraju posjete, posebno kada smatra da postoji potreba za brzim reagovanjem, kada je važno da država bude odmah upoznata sa najhitnijim preporukama za zaštitu ljudskih prava, da bi ih primjenila što prije. CPT je do sada uvijek dostavljao takva zapažanja predstavnicima Vlade Crne Gore, a to je učinio i na kraju ove posjete.

Međutim, javnost sa cjelokupnim zapažanjima nije upoznata, već samo sa pohvalama koje je CPT uputio Ministarstvu socijalnog staranja, porodice i demografije u odnosu na stručni kadar i profesionalni pristup u ustanovama pod njihovom nadležnošću (JU „Ljubović“, JU „Komanski most“ i JU Dječji dom „Mladost“ u Bijeloj), a koje je to ministarstvo jedino objavilo.

 HRA u pismu ističe da su preliminarna zapažanja CPT-ja od neposrednog opšteg i specifičnog javnog interesa. Ona se odnose na ustanove zatvorenog tipa – zatvore i Specijalnu psihijatrijsku bolnicu – mjesta gdje su ljudi, koji su lišeni slobode, posebno ranjivi na zloupotrebe. Imajući u vidu dva štrajka pritvorenika u UIKS-u ove godine, te ozbiljne probleme u Specijalnoj bolnici za psihijatriju u Dobroti, nema opravdanja da se informacije o hitnim mjerama za poboljšanje uslova u kojima ti ljudi borave uskraćuju javnosti, pogotovo u ovom istorijskom trenutku za Crnu Goru, kada ona mora da dokaže svoje kapacitete da bi postigla članstvo u EU.

U pismu je naglašeno da je primjena preporuka CPT završno mjerilo u pregovaračkom poglavlju 23, dakle, njihova primjena je u opštem interesu svih građana, dok je transparentnost u ovom procesu ključna ne samo zbog institucionalne odgovornosti, već i zbog povjerenja građana u reforme u oblasti ljudskih prava.

HRA je podsjetila da je CPT u prethodnim izvještajima ukazivao na neispunjavanje preporuka u odnosu na nedostatak efikasnih zaštitnih mehanizama protiv zlostavljanja u policijskim prostorijama, nepropisnu i dugotrajnu upotrebu sredstava vezivanja u zatvorskom sistemu, kao i hroničnu prenatrpanost i loše uslove u psihijatrijskoj bolnici u Dobroti. Zbog toga je neophodno da Vlada objavi najnovije preliminarne nalaze bez odugovlačenja, da bi se izbjeglo svako dalje odlaganje rješavanja problema koji su već godinama predmet kritika.

Pored zahtjeva za objavljivanjem preliminarnih nalaza CPT, HRA je pozvala Vladu Crne Gore da donese odluku o automatskoj objavi budućih CPT izvještaja, bez potrebe za pojedinačnim odobrenjem u odnosu na svaki izvještaj pojedinačno. 

Usvajanje automatske objave bi ubrzalo proces objave izvještaja u 2026. godini, doprinijelo bi jačanju povjerenja javnosti u transparentnost državne uprave i značilo usklađivanje s najboljom evropskom praksom 17 država koje su automatsku objavu već prihvatile.